Fällkniven S1x Expert Review

De Fällkniven X-serie is een van de meest indrukwekkende releases van 2019. Maar zijn deze full-tang-survivalmessen echt zo goed? Bushcraftexpert Padraig Croke schreef voor ons deze Fällkniven S1x review. Voor de review gebruikte hij specifieker de Fällkniven S1xb.

Het doorbreken van regels

Waaraan denk je wanneer iemand 'survivalmes' zegt? Zie je dan een twintig centimeter lange lap koolstofstaal voor je? Micarta handgreep met gripgroeven? Gekartelde snede en oversized gripkartels op de rug? Dat is waar ik meestal aan denk wanneer ik de term hoor. Oversized en lomp, geschikt om een eikenhouten tafel in tweeën te hakken. Het ontbreekt dan alleen aan finesse en nuance. Tot je bij Fällkniven komt. Het messenbedrijf dat messen maakt voor de stoerste mannen en vrouwen op de planeet. Specifieker: Zweedse straaljagerpiloten. Hun messen zijn ongeveer het diametraal tegenovergestelde van het beeld wat we hierboven schetsten. Maar onder het kalme en koele uiterlijk is een Fällkniven mes klaar om een leger te verslaan.

Er is een Zweedse term: Lagom. Losjes vertaald betekent dat: 'precies genoeg'. Of 'perfect simpel'. Het gaat echter nog veel dieper dan dat. Het is een concept dat rotsvast in de Zweedse psyche zit. Voor veel bedrijven de basis van hun bedrijfsfilosofie. Het zou een flink statement zijn om te zeggen dat de Fällkniven S1x precies dat is: Lagom. Een balans van ingetogen finesse en 'precies goed'-elegantie. Je zou hem bijna over het hoofd zien tussen andere messen in deze categorie. Maar wees gerust: iedere centimeter van dit mes is doordacht.

Een bericht van Fällkniven

'Jouw Fällkniven X-mes is het sterkste, scherpste en veiligste roestvaste mes in productie. Als je leven in gevaar is kun je altijd vertrouwen op je X-mes. Het is ontworpen om alle krachten van menselijke hand te doorstaan, waardoor hij vrijwel onverwoestbaar is... Het zou ons niet verbazen als men de X-serie zou zien als 's werelds meest doordachte messenconcept. Waarbij niets ongemoeid is gelaten om het allerbeste te leveren vanuit het oogpunt van ergonomie en veiligheid...'

Toen ik dit las werd ik een beetje sceptisch door zo'n groot statement. Maar men moet weten dat Fällkniven het recht op zo'n claim al ruimschoots verdiend heeft. Ze zijn immers leverancier van het Zweedse leger! De Fällkniven F1 is het officiele survivalmes voor piloten bij de Zweedse luchtmacht sinds 1995. En hun model F1 en S1 zijn getest en goedgekeurd voor gebruik door de U.S. Navy en U.S. Marine air crews.

Ten tweede laat Fällkniven haar messen onafhankelijk testen in universiteitslabs. Hiermee garanderen ze dat de messen zo sterk zijn als mogelijk. Deze testen zijn beschikbaar op hun website. Met zo'n rotsvaste basis hebben we het simpelweg over een mes wat je wel of niet fijn vindt. Op de kwaliteit valt niets af te dingen. Dus laten we naar de details kijken.

Specificaties en staal

De staalsoort is een gelamineerd cobaltstaal (CoS) kern, met 420J2 aan de buitenkant. Die laatste staalsoort wordt door zijn scherpte ook as chirurgisch staal gebruikt. Het resultaat is een mes met een extreem scherpe snede en een spijkerharde kern. 

Met een totale lengte van 249 mm, waarvan het lemmet 132 mm meet bij een dikte van 6 mm is het lemmet van de S1x flink! Ter vergelijking: de KA-BAR Becker BK2 is 270 mm lang met een lemmet van 133 mm en een dikte van 6,6 mm. Verrassend genoeg zijn de lengte en dikte best vergelijkbaar als je het over het lemmet hebt. Er zijn echter een aantal factoren bij de Fällkniven die meer finesse en aandacht voor details uitstralen. Om het over de kwaliteit van het staal nog maar niet te hebben. Hierdoor neemt de S1x een flinke voorsprong op andere survivalmessen op de markt, die vaak van 1095-koolstofstaal zijn gemaakt.

Wanneer ik de S1x (met tegenzin) aan anderen gaf om hem eens in de hand te hebben, was hun eerste reactie vrijwel unaniem: 'whoah, wat een gewicht!'. Wanneer je naar dit mes kijkt verwacht je simpelweg niet dat hij zoveel weegt. Voor mij zorgt dat gewicht juist voor vertrouwen dat dit mes het werk gedaan krijgt. Gecombineerd met de research & development die Fällkniven in het mes geinvesteerd heeft betekent dit dat vrijwel alle punten voor een stressfractuur of breuk door menselijke kracht uitgesloten zijn. Dit gereedschap van gelamineerd cobaltstaal faalt niet. Punt. Op hun website zegt Fällkniven: 'We gebruiken gelamineerd staal omdat het minstens 20% sterker is dan solide roestvast staal. Bij het ontwerpen van een survivalmes moet je altijd de sterkte van een mes in ogenschouw nemen omdat je wel eens gedwongen zou kunnen worden om het mes net wat verder te pushen dan normaal.'

Een zwaar mes staan dan weer niet per se gelijk aan een goed mes. Wat belangrijk is, is de balans. In tegenstelling tot de S1Pro heeft de S1x een full-tang-constructie. Waardoor er nog eens 50 gram gewicht toegevoegd wordt. Wat mij betreft is dat extra gewicht van harte welkom. De convexe snede, gecombineerd met een 'distal taper' (taps toelopend lemmet richting de punt) neemt een hoop gewicht weg en maakt dat hij prima in balans is. Het gewicht onder de handgrepen in in je hand geeft je een solide stuk om mee te werken. Het lemmet voelt flink, maar nooit oncontroleerbaar. Die taps toelopende punt maakt ook nog eens dat hij fijn te manoeuvreren is, fijn voor het fijne werk. Dit mes is zo goed gebalanceerd dat hij precies doet wat je wilt, op de manier waarop jij dat wilt.

Een ding wat dit mes niet kan is het maken van vonken met een vuursteen (flint). Dit komt omdat het roestvaste staal relatief minder koolstof bevat. Daar bovenop voorkomt de tungsten coating van de S1xb dit. Persoonlijk heb ik deze techniek ook alleen maar gebruikt tijdens demonstraties, en ben ik er nooit van afhankelijk geweest. Als je dat wel bent, ben je eigenlijk al slecht voorbereid! Maar het is de moeite waard om aan te tekenen dat het niet werkt. Is dit een dealbreaker voor een survivalmes? Ik denk het niet. Maar sommige mensen zouden er een probleem mee kunnen hebben. Ik vind het belangrijker dat het staal bestand is tegen de elementen dan dat ik er een vonk mee van een vuursteen kan tikken. Maar je moet deze voor- en nadelen voor jezelf afwegen.

Jouw mes in een survivalsituatie

Mocht je nu rondvliegen in een F-117 Nighthawk en neergeschoten worden (dat is eerder gebeurd) dat beland je in een survivalsituatie. In zo'n situatie is alles wat je bij je hebt een 'grondstof'. Je aansteker kan leeg raken. Je eten en drinken zullen op een gegeven moment op zijn, en de accu van je radio ook. Maar waar veel mensen niet aan denken is dat je mes ook 'op' kan raken. Specifieker: de snede, die botter wordt door gebruik.

Natuurlijk gebruik ik dit scenario met een knipoog. Mijn straaljager wordt nooit neergeschoten. Maar als dat zou gebeuren, dan zou ik de snede van mijn mes alleen gebruiken voor taken die absoluut noodzakelijk zijn. Het voelt misschien onnatuurlijk om zo alsnog te claimen dat een mes een survivalgereedschap is, maar dit is wat ik gedaan heb. Ik bedacht een scenario waarin ik veel hout moest verwerken met alleen mijn mes, om een vuur te bouwen waarmee ik 's nachts warm kon blijven. Hiervoor had ik tondel nodig, en grote stukken hout om het vuur aan de gang te houden. Ik besloot dat ik het beste een baton en een paar wiggen kon snijden, zodat ik daarna de snede kon sparen. Daarna zou ik de rug van het lemmet gebruiken om fatwood te schrapen als tondel en voor het schrapen van mijn firesteel. Als laatste zou ik de snede gebruiken om wat feathersticks te snijden om het vuur aan de gang te houden.

Het maken van de baton en de wiggen zou het zwaarste deel van deze taak zijn. Hiervoor moest ik met de draad mee, en haaks op de draad batonneren. De convexe snede van de S1xis hiervoor niet de beste keuze. Ik pak dan liever een scandi-snede. Dat gezegd hebbende voldeed hij prima, en ik heb nooit het gevoel gehad dat ik het lemmet te hard moest pushen. Een van de belangrijkste redenen dat ik de grotere S1x gekozen heb als survival-tool (en niet bushcraftmes!) was het lemmet van ruim 5 inches lang. In tegenstelling tot de kleinere F1x, wat evengoed een prima mes is. Een stuk hout van 10 cm diameter is een goede, bruikbare maat in het bos. Voor de constructie van onderkomens tot gereedschappen en kampmeubilair. Dit betekent dat het lemmet van ruim 13 cm net wat beter van pas komt. Het batonneren van de baton was vrij grof, omdat ik enkel een functioneel stuk gereedschap wilde hebben. De balans en het gewicht maken het fijn om met de S1x te hakken. En de handgreep is groot genoeg om voldoende energie naar het lemmet te sturen.

Het verwerken van fatwood met de rug van het lemmet was erg makkelijk, en het schrapen van de firesteel zorgt voor een flinke vonkenregen.

De Fällkniven S1x schede

Dit is mijn eerste Fällknivenmes, dus ik kan niet spreken over 'verbeteringen' ten opzichte van vorige schedes. Dat gezegd hebbende wordt er zowel door Fällkniven als op de forums gesproken over verbeteringen vergeleken met de originele S1Pro-schede. Persoonlijk houd ik van deze schede. Hij is slank, discreet en netjes. Hij zit comfortabel aan je riem zonder veel aandacht te eisen. Hij is gemaakt van Zytel. Dat is een hard en sterk materiaal van glasversterkt nylon. Dit materiaal is sterk en stijf, en volgens Fällkniven bestand tegen schuren, geleidt geen stroom en kan vrijwel alle chemicaliën en oplosmiddelen aan.

Bovenop het oude kliksysteem is er een tweede lock aangebracht waarmee het nylon bandje met drukker eraf kan. Hierdoor kan het mes er echt niet onbedoeld uit. De 'belt and braces'-aanpak zorgt er volgens Fällkniven voor dat je tijdens veelvuldig gebruik het mes gewoon in de schede klikt. Wil je er echter absoluut zeker van zijn dat hij er echt niet uitvalt, dan is er de tweede lock om dat te voorkomen.

Een andere feature zijn de zijgaten. Hiermee kun je de schede ook hoog aan je riem plaatsen. Of wanneer de nylon riemlus breekt, kun je het mes nog steeds veilig bij je dragen. Alles bij elkaar is deze schede verradelijk simpel, doch goed doordacht. Net als de rest van het mes is het precies wat het moet zijn. Lagom.

Tungsten Carbide Coating

Er zijn twee varianten beschikbaar: gesatineerd en een zwarte tungstencarbidecoating. Tungstencarbide (wolfraamcarbide) is een chemisch component dat bestaat uit gelijke delen wolfraam en koolstof. In zijn meest basale vorm is het een fijn, grijs poeder. Maar het kan samengeperst worden tot solide vormen door een proces dat 'sinteren' genoemd wordt. In die vorm zie je het terug in gereedschappen en industriële apparaten.

De gecoate versie is een van de hardste coatings op de markt. Hij heeft een hardheid van wel 83HRC! Dat is zo ongeveer de beste coating die beschikbaar is. Het ziet er ook erg mooi uit, meer als een geblauwde afwerking dan een coating zoals je die van bijvoorbeeld ESEE kent. Het betekent ook dat het lemmet gewoon werkt bij het schrapen van een firesteel. De rug is ook voorzien van een extreem effectieve 90-graden-rug.

Dat gezegd hebbende zie ik niet echt een groot voordeel in het dragen van een mes met deze coating. Ja, het zorgt er 100% voor dat het lemmet geen krassen of cosmetische schade oploopt, zoals door roest of zoute omgevingen. Maar je levert slijpgemak in. Een ander puntje is dat de coating behoorlijk wat vingerafdrukken aantrekt, die zijn wat lastig te verwijderen tot je hem een grondige schoonmaakbeurt geeft.

Het slijpen van dit mes vereist een goede kwaliteit siliconcarbide wet 'n' dry schuurpapier met een hardheid van ongeveer 2600 Vickers op een halfharde ondergrond, zoals een muismat. Siliconcarbide is harder dan tungstencarbide. Alternatief is diamantgecoat schuurpapier een alternatief. Dat kun je online wel vinden voor niet al te veel geld. Uiteraard kun je in een survivalsituatie niet zo goed slijpen in het veld, tenzij je dergelijk schuurpapier bij je hebt. Een keramische steen zou het doen, maar na verloop van tijd zou je daarmee de convexe slijping kunnen beschadigen. Mijn advies zou zijn dat wanneer je niet een urgente reden ziet waarom je de coating nodig hebt, je beter voor de satin versie kunt gaan.

Ik moet ook nog even aantekenen dat Fällkniven een herprofilerings- en slijpservice aanbiedt voor slechts 85 Zweedse kronen (ongeveer €10). (Alleen beschikbaar direct bij Fällkniven zelf)

De greepschalen

Sommige mensen vinden de greepdelen wat dunner dan ze gewend zijn. Maar zoals we allemaal weten zijn handgrepen zo persoonlijk, en we moeten rekening houden met verschillende maten handen. De handgrepen op de meeste Fällkniven S-messen zijn ontworpen met straaljagerpiloten in gedachten, die het mes gebruiken met handschoenen. Deze handgrepen hebben subtiele rondingen en vormen. Ik kan me moeilijk voorstellen dat er vormen of maten handen zijn die zich op deze handgreep niet thuis zouden voelen. We hebben ook te maken met een lemmetdikte van 6 mm tussen de greepschalen. Ik heb dit mes maandenlang als enige mes gebruikt tijdens verschillende trips en cursussen, en persoonlijk vond ik de grip perfect. Het thermorun met zijn rubberachtige eigenschappen voelt griprijk en comfortabel aan.

Een andere mooie feature is dat je de greepschalen kunt verwijderen! Dit zorgt ervoor dat je, indien gewenst, zelf andere greepschalen kunt maken in een andere dikte of materiaal. En ook voor het schoonmaken is dat handig, bijvoorbeeld tijdens de jacht.

Thermorun is een mooie keuze voor survivalmeshandgrepen. Vanuit de basis moet een survivalmes geschikt zijn om uitzonderlijk harde omstandigheden te doorstaan. En thermorun is behoorlijk ongevoelig voor warmte, water, weer, chemicaliën, oplosmiddelen, ozon en DEET. Die laatste is een anti-insectenmiddel dat berucht is om het oplossen van plastics.

Fijnere taken

Zoals ik hierboven al vermeldde is de S1x een bruut stuk staal, met een rug die perfect is voor het schrapen van fatwoord, berkenbast en een firesteel. Ik was echter vooral verrast dor hoe goed de Fällkniven S1x is in de kleinere taken, zoals notches en kleiner houtsnijwerk. De taps toelopende punt van het lemmet zorgt ervoor dat je erg precies kunt werken. Zo goed zelfs, dat ik het zelden ben tegengekomen bij een bushcraftmes. Laat staan bij een survivalmes. Hij voelt bijna aan als een houtsnijmes. Hier demonstreer ik een paar simpele notches om dit te laten zien.

Het ultieme survivalmes?

Dus is dit echt het beste survivalmes ooit? Zoals Fällkniven claimt? De tijd zal her leren. Gezien 'survival' hier het kernwoord is, is Fällkniven behoorlijk overtuigd van de kwaliteiten van het mes. Gezien ook het stukje wat op hun website staat. Naast dat zelfvertrouwen zie je gewoon dat er goed over de verschillende aspecten is nagedacht.

De realiteit is echter dat we vaak niet met ons rationeel denkvermogen beslissen, maar met emoties. We vormen een emotionele band met objecten en associëren onszelf met de producten die we kopen of gebruiken. Dat is een basisprincipe in de consumentenmarketing en productontwerp. Simpel gezegd... bevalt dit mes je, en zou je er zoveel voor willen betalen? Dat is altijd een persoonlijke voorkeur.

Overpriced? Je kunt beargumenteren dat ieder ander messenbedrijf dat CoS-staal gebruikt minstens zoveel voor haar messen vraagt. Duur? Absoluut. Maar dat is lang niet hetzelfde als overpriced.

Sommige mensen vinden dit mes misschien niet aantrekkelijk ogen. Mijn argument is dan dat het simpelweg niet probeert om er aantrekkelijk uit te zien, hoewel ik zelf vind dat hij prachtig ontworpen is. Dit is een gereedschap dat is ontworpen om een doel te dienen: piloten en andere militairen in survivalsituaties. Zou ik met mijn leven op dit mes vertrouwen? Dat laat ik je weten zodra mijn straaljager neergeschoten is!

Lees meer over wat Padraig zoal doet op zijn website: www.padraig.me, en je kan hem ook volgen op instagram: @padraigcroke!

Bedankt Padraig, voor deze toffe review!