Wat is de beste messenstaalsoort?

De discussie over wat ‘het beste staal’ voor een mes is, wordt eigenlijk al sinds het begin van de stalen messen gevoerd. Er is namelijk niet zoiets als ‘het beste messenstaal’. Er zijn veel goede staalsoorten, veel verschillende stijlen staalsoorten ook, maar die zijn niet voor iedere toepassing even goed geschikt.

De vraag: ‘wat is het beste staal?’ staat in die zin ongeveer gelijk aan de vraag: ‘wat is de beste auto?’. Een Ferrari is een fantastische auto. Maar bij een ritje naar de luchthaven met vier grote koffers kom je niet ver. Om het nog maar niet te hebben over een ritje over een hobbelige zandweg ergens buitenaf. Omgekeerd kom je in de Formule 1 niet ver in een 4x4 terreinwagen. Zo moet je staalsoorten eigenlijk ook een beetje zien.

Welke factoren zijn van belang in een staalsoort?

Een staalsoort is altijd een legering van verschillende elementen. Door die verschillende elementen kunnen bepaalde eigenschappen worden verbeterd. Het blijft echter altijd een compromis. Meer van A betekent minder van B. Meer B zorgt voor minder C, et cetera.

Verschillende eigenschappen waar je naar moet kijken in een staalsoort zijn: scherptebehoud, taaiheid, roestbestendigheid en slijpgemak. Er zijn eigenlijk geen staalsoorten die in alle vier de eigenschappen tegelijk uitblinken.

Waarvoor ga je het mes gebruiken?

Daarom begint de zoektocht naar de beste staalsoort met de vraag: ‘waar ga je het mes voor gebruiken?’. En bedenk je ook wat je nu echt belangrijk vindt in een staalsoort. Dan kun je gaan kijken naar de verschillende beschikbare staalsoorten. Daarom hebben we per gebruikssoort een paar specifieke staalsoorten en categorieën op een rijtje gezet.

Staalsoorten voor EDC

Voor everyday carry wil je over het algemeen een staalsoort die roestvast is, prima scherp blijft en niet al te moeilijk om te slijpen is. Taaiheid speelt over het algemeen geen hele grote rol wanneer je verpakkingen opent of een appeltje schilt. Enkele populaire staalsoorten voor deze categorie zijn: CPM S35VN, VG10, CPM S30V, Böhler M390, Böhler N690 of een van de andere tientallen staalsoorten. Een favoriete budgetoptie is 8Cr13MoV-staal. Een flinke mond vol, maar het is vooral een roestvaste staalsoort die erg makkelijk te slijpen is, terwijl hij ook best taai is. Je levert wel iets in qua scherptebehoud.

Uiteraard zijn er ook wat meer exclusieve staalsoorten die in deze categorie populair zijn. Die hebben we verzameld op deze pagina met EDC-messen met superstaal.

Survival- en bushcraftmessen

Van een robuust outdoormes verwacht je dat hij niet breekt, en dus taai is. Ook moet hij in het veld nog goed te slijpen zijn, en bij voorkeur nog enigszins scherp blijven. We hebben het dan over survivalmessen en bushcraftmessen. Roestbestendigheid is dan minder belangrijk: met goed onderhoud en/of een degelijke coating kom je een heel eind. Daarom kiest men voor deze toepassingen vaak koolstofstaal of gereedschapsstaal. Denk aan: D2, 1095, CPM 3V, Sleipner, A2 of een andere koolstofstaalsoort. Vaak enorm taai, en makkelijk te slijpen met beperkte middelen die in het veld voor handen zijn.

Kapmessen en machetes

Voor kapmessen en machetes gebruikt men over het algemeen oersimpel koolstofstaal. Vaak nog simpeler dan het koolstofstaal dat voor normale vaste messen gebruikt wordt. Denk aan 1055-koolstofstaal of 65Mn. Een machete hoeft namelijk niet erg scherp te blijven, hij moet vooral niet breken.

De hittebehandeling van het staal

Een belangrijke kanttekening bij al deze observaties is dat een staalsoort alleen niet heel veel zegt. Belangrijker is namelijk de hittebehandeling die het staal heeft ondergaan. Een bekend gezegde in de messenwereld luidt dan ook: ‘steel is the heart of the blade, but the heat treatment is the soul’. Vrij vertaald: de staalsoort is het hart van het mes, maar de hittebehandeling is de ziel. Wie deze uitspraak oorspronkelijk heeft gedaan konden we zo snel niet achterhalen, maar we zijn het er roerend mee eens. 

Afwerking en slijping

Naast hittebehandeling moeten we ook de lemmetafwerking en de slijping van het lemmet meenemen in de vergelijking. Een mes dat is voorzien van een stonewashed afwerking is namelijk inherent al iets beter bestand tegen roest dan een mes dat is gezandstraald. Qua slijping is het belangrijk je te realiseren dat een dunner lemmet minder weerstand te verwerken heeft tijdens het snijden, en de snede daardoor minder te verduren heeft en dus langer scherp kan blijven. Tegelijk is een dun lemmet kwetsbaarder dan een dikker lemmet. Minder breukbestendig dus.

Conclusie

Dit zijn zo een aantal voorbeelden een aandachtspunten die je kunt gebruiken in jouw keuze voor een nieuw mes. Het is belangrijk om te weten dat we hierin uit zijn gegaan van de gemiddelde toepassingen van deze staalsoorten. Er kunnen altijd merken of fabrikanten zijn die net anders met een staalsoort omgaan om hem zo nog verder te laten uitblinken in een bepaalde richting. 

Verder kunnen jouw voorkeuren natuurlijk altijd afwijken van die van anderen. Ieder zijn ding. Denk bijvoorbeeld aan de categorie outdoormessen. Roestgevoeligheid is voor veel mensen niet een probleem, maar in een maritieme omgeving, aan de kust of in de viskoffer kan het erg vervelend worden wanneer het mes onder je ogen wegroest. Ook zijn de huidige staalsoorten al zoveel beter dan die van 20-30 jaar geleden dat je je vrijwel nergens meer een buil aan valt. Ja staalsoort A blijft langer scherp dan staalsoort B. Maar hoe groot zijn de verschillen nu echt? Vaak kun je concluderen dat het wel mee valt. Verdiep je daarom goed in wat je voor jouw situatie nodig hebt. Op onze pagina over messenstaal vind je nog meer info over messenstaalsoorten.